– Άρθρα –

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική διαταραχή που οφείλεται σε διαταραχή των υδατανθράκων, του λίπους και των πρωτεϊνών.

Οι ασθενείς με διαβήτη έχουν τάση για ανάπτυξη στοματικών επιπλοκών όπως ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα με έντονη φατνιολυσία που δεν δικαιολογείται από τοπικά αίτια, μυκητιασικές λοιμώξεις, τερηδόνα, βλάβες στα αγγεία (αιμορραγούν εύκολα) και στον πολφό των δοντιών καθώς ξηροστομία και διαταραχή γεύσης.

Για την πρόληψη και την θεραπεία της περιοδοντικής νόσου βασική προϋπόθεση είναι η καλή στοματική υγιεινή και η σωστή ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη.

Όταν ο διαβητικός ασθενής είναι ρυθμισμένος σωστά τότε διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο εμφάνισης περιοδοντίτιδας με ένα μη διαβητικό ασθενή.

Ωστόσο θα πρέπει να ενημερώσει τον οδοντίατρο του, προκειμένου να ληφθούν μέτρα απαραίτητα για την ασφάλεια του, λόγω μειωμένης άμυνας του οργανισμού. Ο διαβητικός ασθενής παρουσιάζει αυξημένη ευαισθησία στις μολύνσεις, βραδεία επούλωση τραυμάτων, ξηρό φατνίο μετά από εξαγωγές (κ.α.).

Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι ο περιορισμός της στοματικής λοίμωξης και φλεγμονής συμβάλλει στη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, γεγονός που βοηθάει στη γενικότερη διαχείριση των διαβητικών ασθενών.

Οι έγκυες γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες σε παθήσεις των δοντιών και των ούλων, γεγονός που οφείλεται στην ορμονικές ανακατατάξεις που συμβαίνουν στον οργανισμό κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Γι’ αυτό ιδιαίτερη σημασία έχει και η πρότερη κατάσταση των δοντιών αλλά και των ούλων της μέλλουσας μητέρας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η περιοδοντική νόσος είναι πιθανόν να επηρεάσει το έμβρυο (πρόωρο ή χαμηλού βάρους ). Ωστόσο είναι μύθος ότι το έμβρυο αντλεί ασβέστιο από τα δόντια της μητέρας και συνεπώς ευθύνεται για την καταστροφή ή την απώλεια δοντιών.

Το συχνότερο σύμπτωμα είναι τα πρησμένα ούλα που ματώνουν. Ενίοτε η ουλίτιδα της εγκυμοσύνης μπορεί να εμφανίζεται τόσο έντονη ώστε τα ούλα να καλύπτουν τμήματα δοντιών. Σε σπανιότερες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί η επουλίδα κύησης η οποία πρόκειται για όγκο στην περιοχή των ούλων ο οποίος αυξάνεται σε μέγεθος μέχρι τον τοκετό και μετά είτε μειώνεται από μόνος του είτε τον αφαιρούμε χειρουργικά. Οφείλεται σε τοπικό τραυματικό ερεθισμό με ταυτόχρονη επήρεια των ορμονών. Δεν εμπνέει καμία απολύτως ανησυχία.

Σε περίπτωση ουλίτιδας ο οδοντίατρος προβαίνει σε καθαρισμό των δοντιών με χρήση ήπιων αντισηπτικών στοματικών διαλυμάτων και σε συμβουλές ως προς το σωστό βούρτσισμα των δοντιών.

Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν να γίνουν οι περισσότερες οδοντιατρικές πράξεις αλλά με μια ιδιαίτερη προσοχή κατά το πρώτο τρίμηνο.

Θα πρέπει να αποφεύγονται οι ακτινογραφίες. Αν πάλι είναι απολύτως απαραίτητη κάποια ακτινογραφία τότε υπάρχουν τρόποι προφύλαξης του εμβρύου (όπως ειδική ποδιά στην κοιλιακή χώρα, ψηφιακή ακτινογραφία για λιγότερη ακτινοβολία).

Είναι σημαντικό να υπάρχει συνεργασία μεταξύ του γυναικολόγου της εγκυμονούσας και του οδοντιάτρου .

Συνεπώς το σωστό βούρτσισμα, η χρήση στοματικού διαλύματος ( προσοχή στην κατάποση) και η υγιεινή διατροφή είναι σύμμαχοι της υγείας του στόματος.

Τι πρέπει να προσέχει μία εγκυμονούσα;

• Θα πρέπει να επισκεφτεί τον οδοντίατρό της προληπτικά έστω κι αν δεν έχει κάποιο πρόβλημα προκειμένου να κάνει έναν έλεγχο και καθαρισμό των δοντιών της
• Να προσέχει την διατροφή της (φρούτα για πρόσληψη βιταμινών απαραίτητων για την υγεία των ούλων)
• Το καθημερινό, επιμελές βούρτσισμα είναι απαραίτητο για την καλή κατάσταση των δοντιών και των ούλων
• Σε περίπτωση που η εγκυμονούσα παρουσιάζει συχνούς εμετούς τότε θα πρέπει να μην αφήνει τα οξέα του στομάχου να παραμένουν στο στόμα διότι αυτά προκαλούν διαβρώσεις στα δόντια

Οι κακοήθεις όγκοι κεφαλής τραχήλου αποτελούν το 4% του συνόλου των κακοηθών όγκων και κατέχουν
την όγδοη θέση στους άνδρες και τη δέκατη έκτη θέση στις γυναίκες.

Οι σύγχρονες αντινεοπλασματικές θεραπείες, μπορεί να βελτιώνουν την πορεία και την πρόγνωση της νόσου όμως εξακολουθούν να προκαλούν επιπλοκές στην στοματική κοιλότητα.

ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ που αναπτύσσονται στη στοματική κοιλότητα μετά από ακτινοθεραπεία κεφαλής – τραχήλου είναι:

• ακτινοβλεννογονίτιδα (φλεγμονή του βλεννογόνου του στόματος και του στοματοφάρυγγα) η οποία προκαλεί δυσκολία στη μάσηση, στην κατάποση, στην ομιλία, δυσγευσία, και δευτερευόντως ανεπαρκή στοματική υγιεινή.
• ξηροστομία (μείωση ροής του σάλιου) η οποία ευθύνεται για τις μυκητιάσεις και για την τερηδόνα.
• μυκητιάσεις (παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη μυκητιάσεων είναι η ξηροστομία και κακότεχνες προσθετικές εργασίες ή σφραγίσματα, δόντια αιχμηρά που χρειάζονται θεραπεία, και φτωχή στοματική υγιεινή).
• οστεοακτινονέκρωση (τραυματισμένος βλεννογόνος με αποκάλυψη του οστού της γνάθου) παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της οστεοακτινονέκρωσης είναι ο τραυματισμός, η περιοδοντική νόσος, ακρορριζικές αλλοιώσεις.
• τερηδόνα ακτινοβολίας εμφανίζεται πρώτον διότι τα δόντια δεν προστατεύονται από την παρουσία σάλιου και αφετέρου διότι αλλάζουν και οι διατροφικές συνήθειες των ασθενών.
• ερπητική λοίμωξη

Η βαρύτητα των στοματικών επιπλοκών από ακτινοθεραπεία στην περιοχή κεφαλής-τραχήλου μπορεί να επιβαρύνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς ή ακόμη και να οδηγήσει τον θεράποντα ιατρό σε μείωση ή και διακοπή της θεραπείας, μειώνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της αγωγής και δυσχεραίνοντας την πρόγνωση της νόσου.

Η αποτελεσματική στοματική υγιεινή ελαχιστοποιεί το μικροβιακό φορτίο του στόματος, το οποίο μπορεί να αποτελέσει αίτιο ανάπτυξης τοπικών ή συστηματικών φλεγμονών κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας.

Ο οδοντίατρος μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην πρόληψη και στη μείωση της βαρύτητας και της συχνότητας των επιπλοκών αυτών, μέσω της πρόληψης, σταθεροποίησης και διατήρησης της στοματικής υγείας των ογκολογικών ασθενών.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

Τι πρέπει να κάνει κάποιος ογκολογικός ασθενής προκειμένου να αποφύγει τις επιπλοκές της ακτινοβολίας και της χημειοθεραπείας στη στοματική κοιλότητα;

ΠΡΙΝ την έναρξη της θεραπείας :

1. Θα πρέπει να επισκεφτεί τον οδοντίατρό του προκειμένου να ολοκληρωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα εργασίες οι οποίες είναι απαραίτητες για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπλοκές του στόματος από τη θεραπεία.
2. Θα πάρει οδηγίες για σωστή στοματική υγιεινή, οδηγίες για σωστή διατροφή ( αποφυγή κατανάλωσης ζάχαρης ).
3. Κατόπιν συνεννόησης του οδοντιάτρου με τον ογκολόγο γιατρό, ενδέχεται να προστατευθούν τμήματα του στόματος προκειμένου να δεχτούν λιγότερη δόση ακτινοβολίας για λιγότερες μελλοντικές επιπλοκές.

ΚΑΤΑ την διάρκεια της θεραπείας:

1. Πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση ζάχαρης, σκληρών τροφών (για να αποφεύγεται ο τραυματισμός του βλεννογόνου), και όξινων χυμών.
2. Να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ και καπνού.
3. Πρέπει να διατηρείται η βέλτιστη στοματική υγιεινή, να μην χρησιμοποιούνται στοματικά διαλύματα που περιέχουν οινόπνευμα και οι οδοντόπαστες να έχουν ήπια γεύση ( όχι menthol).
4. Η φθορίωση αναστέλλει την τερηδογόνο δράση των βακτηριδίων του στόματος ( φθόριο σε οδοντόπαστα, φθορίωση σε οδοντίατρο, τοποθέτηση φθοριούχου ζελέ).

ΜΕΤΑ το τέλος της θεραπείας:

1. Σε περίπτωση ξηροστομίας βοηθούν τα υποκατάστατα σιέλου που υπάρχουν στα φαρμακεία, η χρήση τσίχλας που διεγείρει τους σιαλογόνους αδένες, επίσης βοηθάει η κατανάλωση νερού και η καλή στοματική υγιεινή.
2. Θα πρέπει η διατήρηση της καλής στοματικής υγιεινής να είναι κανόνας απαράβατος. Επίσης η χρήση φθοριούχων σκευασμάτων θεωρείται απαραίτητη.
3. Οποιασδήποτε χειρουργική οδοντιατρική πράξη πρέπει να καλύπτεται με αντιβίωση ( εξαγωγή, καθαρισμός…)

Ψυχολογία και Οδοντιατρική μια αμφίδρομη σχέση

Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι πολλές ψυχολογικές καταστάσεις προκαλούν προβλήματα στη στοματική κοιλότητα, καθώς επίσης και πολλά παθολογικά προβλήματα της στοματικής κοιλότητας προκαλούν ψυχολογικά προβλήματα.

Α. Στις περιόδους με αυξημένο στρες το 25% του πληθυσμού μπορεί να παρουσιάσει προβλήματα στη στοματική κοιλότητα. Επίσης διαταραχές της ψυχικής σφαίρας είναι δυνατόν να έχουν εκδηλώσεις και στην περιοχή του στόματος. Τέτοια συμπτώματα είναι: (ξηρότητα, έντονος πόνος, ουλίτιδα, βρυγμός, προβλήματα κροταφογναθικής άρθρωσης, αίσθηση καύσου…). Στην περίπτωση αυτή ο οδοντίατρος είναι ο καταλληλότερος, μετά από ένα κλινικό και ακτινογραφικό έλεγχο, να πιστοποιήσει αν τα προβλήματα αυτά έχουν το ανάλογο κλινικό υπόβαθρο ή υποκρύπτεται πιθανή ψυχολογική διαταραχή.

Β. Οδοντιατρικά προβλήματα όπως το άλγος, διαταραχές μάσησης και ομιλίας, τα οποία προκαλούνται από έλλειψη δοντιών, ύπαρξη τερηδονισμένων δοντιών ή ακόμα και από κακές αποκαταστάσεις, επιφέρουν κακή ποιότητα ζωής και κατ’ επέκταση έντονη ψυχολογική φόρτιση, που έχει αντίκτυπο στην προσωπική αλλά και στην κοινωνική ζωή του ανθρώπου.

Επίσης, η έλλειψη δοντιών αλλά και η μη αισθητική εικόνα του χαμόγελού μας ( είτε από χαλασμένα δόντια είτε από κακή θέση ή και χρώμα ) προκαλεί μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, αναστέλλει κοινωνικές εκδηλώσεις, οδηγώντας μας σε κοινωνική απομόνωση με όλα τα ψυχολογικά επακόλουθα μιας τέτοιας συμπεριφοράς.

Άλλη μία σημαντική διαταραχή της στοματικής κοιλότητας η οποία έχει σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή κοινωνική, επαγγελματική αλλά κυρίως στην προσωπική ζωή του ανθρώπου είναι η κακοσμία του στόματος. Η οποία αποτελεί πηγή άγχους, λόγω της αρνητικής επίδρασης που έχει στον περίγυρο του.

Γι’ αυτό η σωστή αντιμετώπιση ενός οδοντιατρικού ασθενή αποκαθιστώντας την υγεία, τη λειτουργικότητα και την αισθητική του στόματος του, προσδίδει μεγάλη αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση και ψυχολογική ανάταση. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η συνεργασία του οδοντιάτρου με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων για την έγκαιρη αντιμετώπιση του στρες και των παθήσεων που προκύπτουν από αυτό.